Afgelopen zondag speelde ik Kolonisten van Catan. Won ik door mijn superieure strategie en mensenkennis, of was het geluk dat er veel 6 en 9 werd gegooid? Geluk komt op veel verschillende manieren voor in spellen en speelt vaak ook een belangrijke rol. Vandaag de eerste blog in de serie Geluk: Hoe komt geluk voor in spellen?

De definitie van geluk in spellen is wat mij betreft: “Gebeurtenissen die voorkomen waar de speler van profiteert maar geen invloed op heeft.” Het probleem met deze definitie is dat situaties niet altijd clear cut cases zijn. Het heeft in veel gevallen ook te maken met de kwaliteit van spelers, namelijk hoe goed ze andere spelers inschatten en hoe ze omgaan met kans. Op het laatste moment een geniale zet zien bij schaken of precies uitkomen met je geld bij Hoogspanning tel ik net als geluk, omdat je daar wel invloed op hebt gehad.

Domweg Geluk

Allereerst geluk in de duidelijke gevallen. Het beste voorbeeld is Ganzenborden, je hebt namelijk nul invloed in het verloop van het spel. Dit spel win je bij gratie van de dobbelsteen. Sowieso ben je in spellen waar je mag bewegen door met een dobbelsteen te rollen vaak afhankelijk van geluk. Denk bijvoorbeeld ook aan Mens-erger-je-niet en Monopoly.

De laatste twee voorbeelden van spellen bevatten zeker niet alleen geluk; de Wikipedia over Mens-erger-je-niet bevat zelfs de kop strategie en tactiek. Echter, zonder een goede hoeveelheid 6-gooien delf je zelfs met een perfecte strategie het onderspit. In Monopoly zijn keuzes die je maakt essentieel voor het winnen van het spel. Toch is het ook in Monopoly zo dat je gelimiteerd bent in keuzes door jouw mobiliteit, een spelelement waar je geen invloed op hebt.

Domweg geluk is een spelelement met grote invloed op jouw slagen van het spel zonder dat jij of jouw tegenstanders er invloed op hebben.

Kans

Dobbelstenen kunnen ook een ander spelelement teweeg brengen: kans. Een goed voorbeeld van hoe kans in spellen wordt gebruikt is Dungeons and Dragons. Acties die spelers uitvoeren hebben een bepaalde moeilijkheid en afhankelijk daarvan moet je een waarde met de dobbelsteen rollen om de actie uit te voeren. Van te voren kunnen spelers inschatten of een bepaalde actie ze gaat lukken.

Ook in Kolonisten van Catan speelt kans een belangrijke factor. Twee dobbelstenen bepalen welke grondstoffen er het spel in komen en omdat het gaat om de som van de ogen komen bepaalde waarden vaker voor. Men kan een gedegen afweging maken om bij bepaalde velden te gaan staan waar de verwachting van grondstoffen hoog is.

Kans is de voorspelling van hoe vaak gebeurtenissen voorkomen als gevolg van elementen waar een speler geen invloed op heeft.

Echter, met dobbelstenen blijft domweg geluk nog altijd in het spel. Het komt vrijwel nooit voor dat in 36 worpen alle getallen voorkomen zo vaak als dat ze van te voren worden verwacht. Bovendien heeft de volgorde van gooien, bijvoorbeeld bij Catan, ook nog een belangrijke impact.

Speelkaarten

Geluk en kans zijn niet alleen voorbehouden aan dobbelstenen, sterker nog, speelkaarten komen ook standaard voor in de statistieklessen. Wat speelkaarten anders maakt is dat ze vaak uniek zijn in een spel. Als jij tijdens pokeren een harten aas hebt weet je dat de rest deze niet heeft. De kansberekeningen met speelkaarten zijn hierdoor iets ingewikkelder.

Ook bekende kaartspellen als Saboteur en Hearthstone hebben een gelukscomponent. Je bent afhankelijk van kaarten die je krijgt en je hebt geen invloed om andere kaarten te krijgen.

Spellen zonder geluk

Er zijn ook spellen zonder domweg geluk en kans; denk bijvoorbeeld aan dammen en schaken. Geluksvrije spellen hebben als eigenschap dat er geen dingen gebeuren waar een speler geen invloed op heeft. Bij schaken en dammen is dit zo, omdat de zetten die je doet niet gelimiteerd zijn door elementen waar je geen invloed op hebt. Daarnaast is het niet zo dat er opeens gebeurtenissen zijn waar je geen invloed op hebt.

Geluk dus

Geluk komt in veel spellen voor. Er is domweg geluk, dingen die zonder inmenging van spelers gebeuren in het spel. Domweg geluk veroorzaakt soms kans, een voorspelling die je kan maken op basis van statistiek. In een spel met kans kan je altijd domweg geluk hebben, aangezien de elementen niet noodzakelijk de voorspelling volgen.

Nu we geluk in spellen beter begrijpen kunnen we in mijn volgende blog kijken naar waarom je als ontwerper geluk zou toevoegen aan een spel. Wat zijn de voor- en nadelen van domweg geluk en kans?

Wat vind jij van geluk in spellen? Speel je graag spellen waar geluk een rol in speelt of wil je niets aan het toeval overlaten?